«لئو نیکلایویچ تولستوی»، فیلسوف، عارف و نویسنده روس بود و از بزرگترین رمان نویسان جهان نام برده می شود. او در 1828، در خانواده ای از بزرگان و با پیشینه ی قدیمی در پاسنایا پالیانا چشم به جهان گشود. پدرش کنت گراف نیکلای ایلیچ تولستوی و مادرش شاهزاده خانم ماریا نیکلایونا والکونسکایا بود.
وی مادرش را در دو سالگی و پدرش را در نه سالگی از دست داد و بعد از آن، عمه اش تاتیانا سرپرستی او را به عهده گرفت. در سال 1844 در رشته زبان های شرقی در دانشگاه قازان نام نوشت، اما پس از سه سال به حقوق تغییر رشته داد تا بتواند با کسب دانش وکالت، زندگی سیصد و پنجاه نفر از کشاورزان روزمزدی که پس از مرگ والدینش به او سپرده شده بود را سر و سامان بدهد، رسیدگی کند و با بهبود کشاورزی، به رنج آنها پایان دهد.
در سن نوزده سالگی دانشکده را ترک می کند و به زادگاهش بازمی گردد. چهارسال بعد در ارتش نام نویسی می کند و به ماموریت قفقاز می رود. او نوشتن را هنگام خدمت در ارتش تزار به طور جدی شروع می کند. بودن در جنگ به او در سوژه هایی برای نوشتن داستان کوتاه و رمان کمک می کرد و می توانست با نگاه میان مردم و دور و برش، نوشته هایش را پربار تر کند.
در 1854 به سواستوپل می رود و به سپاه کریمه می پیوندد و به درجه ستوانی می رسد. دوسال بعد از ارتش کناره گیری می کند و به زادگاه خود بازمی گردد. سپس سفری شش ماهه را به فرانسه، انگلستان، آلمان، ایتالیا و سوییس آغاز می کند و با شیوه ی زندگی و فرهنگ و باور های مردم این کشور ها آشنا می شود.
او در سال 1859 دبستانی برای کودکان و دهقان زادگان یاسنایا پالیانا می سازد. تولستوی هیچ گاه بین کودکان و دانش آموزان تفاوتی قائل نمی شد و دانش آموزان برتر را از دیگران جدا نمی کرد. او حتی پس از این که مدارس از سوی اداره ی سلطنتی تزار تعطیل شد، به فعالیت های فرهنگی مورد علاقه اش ادامه داد.
او در سال 1862 با دختری آلمانی به نام سوفیا آندره یونا، ازدواج کرد. پیوند این دو عاشقانه ولی پرتنش بود. آن ها سیزده فرزند داشتند که چهار تا از آنها در کودکی مردند.
تولستوی کتاب هایی سرگرم کننده با ترکیبی از علوم طبیعی و انسانی منتشر می کرد تا کودکان را با ارزش های اخلاقی، اجتماعی و معنوی آشنا کند. تا دهه ی دوم قرن بیستم، میلیون ها کودک روسی با سیستم آموزش الفبای تولستوی، سال اول دبستان را آغاز کردند. با اتخاذ این روش، تولستوی در جنبش اصلاحات آموزشی و ایجاد مدارس آزاد بسیار موثر واقع شد. از جمله کارهای اجتماعی تولستوی، می توان به پشتیبانی از زندانیان سیاسی، دینی و سربازان فراری اشاره کرد.
اگر بخواهیم به آثار او بپردازیم، باید آنها را در چند دسته ی رمان، رمانچه، داستان کوتاه و نمایشنامه تقسیم کنیم.
از جمله رمان های تالستوی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رمانچه های تالستوی نیز به شرح موارد زیر است:
داستان های کوتاه او نیز به شرح زیر هستند:
دیگر آثار او عبارت اند از:
از جمله نمایش نامه های تالستوی می توان به «بار دانش» و«نوری در تاریکی می درخشد و پتر خباز» اشاره کرد.
تقریبا تمام آثار این نویسنده، شاهکار ادبی به شمار می روند، اما تعدادی از آثار مشهور او به شرح زیر اند:
او، در اوج سر شناسی، دچار سرگشتگی و از بهبود وضع جامعه ناامید شد و در مرز نابودی فکری و شکست روانی قرار گرفت. وقتی با فقر روز افزون کارگران آشنا شد، سازمانی برای پشتیبانی از روستایی هایی که محصولاتشان به دلیل پیشامد و آفات طبیعی آسیب دیده بود، تشکیل داد و خود، با ترک سیگار و الکل و سرگرمی هایی مثل شکار جانوران، با آنها همدردی کرد
شهرت تولستوی هر چه در خارج روسیه وسعت می یافت، به همان نسبت نیز در داخل روسیه مورد لعن و طعن دستگاه های دولتی قرار می گرفت. نوشته های پیش از انتشار توقیف می شدند و شایعه روانی بودنش به سرعت پخش می شد. هنگامی که برای پشتیبانی از مریدانش، تمام مسئولیت ها را به عنوان شریک جرم، گردن گرفت، به او گفتند: «جناب کنت، جاه و جلال شما به قدری بزرگ است که زندان های ما گنجایش آن را ندارد!»
سبک نوشتاری تولستوی واقع گرایی بود و همچنین در این مورد می توان گفت بسیار متاثر از ژان ژاک روسو بود، اما بدون تردید بسیاری از نویسندگان بعد از او، به شیوه ای متاثر از سبک نویسندگی او خواهند بود. او هنر را برای هنر نمی خواست، بلکه بر این باور بود که ادبیات و رمان نویسی، وسیله ای برای بیان مفاهیم اخلاقی و اجتماعی هستند. از نظر او، داستان ها برای سرگرمی خواننده نیستند، بلکه هدف آنها کم کردن قضاوت های بی رحمانه و بی ملاحظه ی انسان ها و گسترش مهربانی، خوش ذوقی و سلامت عاطفی است.
کتاب «آنا کارنینا» درمورد سه زوج و روابط میان آن ها است، داستان در قرن نوزدهم رخ می دهد اما دغدغه های مطرح شده در آن حتی در جامعه ی امروز نیز به چشم می خورد. نا گفته نماند که عشق تنها بخشی از این رمان پر ماجراست. مباحث اخلاقی، مذهبی و هویتی هم دیگر مسائلی است که در کتاب به آن ها پرداخته شده است.
در بخش هایی از این کتاب می خوانیم:
مردم ما به قدری از نظر مادی و معنوی هر دو عقب مانده اند که ناچار با هر چه برایشان ناآشناست مخالفت می کنند.
انسان کسی را می تواند نجات دهد که خود اصرار به سقوط نداشته باشد.
