ذهن فروپاشیده - نسخه الکترونیکی

آشنایی با کتاب ذهن فروپاشیده اثر گابور ماته

کتاب ذهن فروپاشیده، نوشته دکتر گابور ماته است. این کتاب، 355 صفحه دارد. هدف از تالیف کتاب، کمک به والدین کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD، در شناخت و درک عوامل به وجودآورنده این بیماری، نحوه بروز علائم و چگونگی درمان، کنترل علائم و کنار آمدن با آن است. کتاب ذهن فروپاشیده، در ژانر کتاب‌های خودیاری (Self Help)، قرار می‌گیرد.

زبان اصلی این کتاب، انگلیسی بوده و با نام « Scattered Minds: The Origins and Healing of Attention Deficit Disorder» شناخته می‌شود. این کتاب علاوه بر فارسی، به بیش از 30 زبان زنده دنیا ترجمه شده است.

این کتاب در سال 1403، به دست نرگس رازقی، ترجمه و با همکاری با انتشارات 360 درجه به چاپ رسید. کتاب ذهن فروپاشیده در لیست پرفروش‌ترین کتاب‌های لیست نیویورک تایمز نیز بوده است. این کتاب برای مطالعه نوجوانان، بزرگسالان و والدین دارای کودکان بیش‌فعال، مناسب است.

صفحات کتاب ذهن پراکنده، به 7 بخش و 32 فصل، تقسیم‌بندی شده و در هر بخش، اختلال ADD یا همان ADHD از زوایای متفاوتی، بررسی می‌شود.

پیش از شروع بخش اول، قسمتی به «یادداشت مترجم»، «یادداشت ویراستار»، «درباره‌ی نویسنده»، «نظرات تحسین‌برانگیز دیگران در مورد این کتاب»، «یادداشت نویسنده» و «مقدمه نویسنده»، اختصاص داده شده است.

با این که ترجمه این کتاب به دست نرگس رازقی، در بیشتر بخش‌ها روان و قابل فهم است، در بعضی قسمت‌ها، فاقد ساختار درست نگارشی بوده و بعضی کلمات، علائم نگارشی و ... از متن جا مانده‌اند. در بعضی بخش‌های دیگر هم ترجمه جملات، خوانایی و روانی لازم را ندارد.

خلاصه کتاب ذهن فروپاشیده انتشارات 360

از ویژگی‌های اصلی کتاب، زبان ساده و بعضا بامزه آن است. مطالب کتاب، از زبان دکتر گابور ماته نوشته شده که به همراه 3 تن از اعضای خانواده‌اش، به اختلال ADD مبتلاست. او این کتاب را با بیان تجربیات خود، اعضای خانواده و بیمارانش از دست‌ و پنجه نرم کردن با اختلال بیش‌فعالی شروع می‌کند. شیوه نوشتاری و توضیحات قابل فهم این کتاب، خواندن و درک اطلاعات آن را برای خواننده، جذاب‌تر می‌کند.

همانطور که اشاره شد، این کتاب دارای 7 بخش و 33 فصل است. در ادامه با محتوای بخش‌های این کتاب، آشنا می‌شویم.

بخش اول کتاب، با عنوان «ماهیت ADD»، در 5 فصل، در مورد تجربیات فردی نویسنده با اختلال ADD، مصاحباتی که با بیماران مبتلا داشته و اثرات این اختلال بر زندگی فرد و ... توضیح داده شده می‌شود.

محتوای بخش دوم کتاب، با موضوع «مغز چگونه رشد می‌کند و ساختار شیمیایی ADD چگونه به وجود می‌آید؟» در مورد نحوه شکل‌گیری این اختلال از زمان نوزادی، تاثیر وراثت در به وجود آمدن آن و حساسیت‌های احساسی، توضیح می‌دهد.

بخش سوم کتاب، با عنوان «ریشه‌های ADD در خانواده و جامعه»، شناخته شده و همانطور که از نامش پیداست، در مورد نحوه شکل‌گیری و پس‌زمینه خانوادگی کودکان مبتلا به ADD در آن صحبت می‌شود.

بخش چهارم کتاب، «معنی صفات ADD» نام داشته و شامل توضیحاتی  در مورد ویژگی‌های افراد درگیر با اختلال بیش‌فعالی، مثل افکار بهم ریخته و وراجی، حواس‌پرتی و قطع توجه، نوسانات پاندولی، بیش‌فعالی، رخوت و شرم، می‌شود.

در بخش چهارم، «کودک ADD و درمان»، درباره درمان اختلال بیش‌فعالی در کودکان، صحبت شده و در فصل آخر آن هم در مورد این اختلال در نوجوانان، توضیح داده شده است.

بخش ششم به «بزرگسالان ADD»، اختصاص داده شده و در آن روش‌های درمان این اختلال در بزرگسالی مثل خودوالدگری و علائم جدی‌تر ADD مثل اعتیاد، بررسی می‌شود.

بخش هفتم هم به «نتیجه‌گیری» کتاب، اختصاص داده شده و بخشی از آن هم به تاثیرات داروهای درمانی اختلال ADD، اشاره می‌کند.

بخش هایی از کتاب ذهن فروپاشیده ترجمه نرگس رازقی از نشر 360

من می‌خواهم هر فرد مشکوك مبتلا به این اختلال، طرح زندگی‌نامه‌اي که جان، یک مرد مجرد پنجاه ویکساله‌ي بیکار به من ارائه کرده‌است، بخواند و آن را در نظر بگیرد. با اجازه‌ي ایشان، متنشان را دقیقاً آن طور که نوشته شده‌است، نقل می‌کنم:«اگر کارهایم را با تلاش حداکثري انجام نمی‌دادم، هرگز نمی‌توانستم به اندازه‌ي کافی خوب باشم. وقتی مردم با من صحبت می‌کنند از من می‌پرسند دارم گوش می‌دهم یا خسته‌تر از این حرف‌هام. گاهی از یک کار اجتناب می‌کنم یا وقتی کاري را انجام می‌دهم و نمی‌توانم آن را به پایان برسانم، شروع به انجام کار دیگري می‌کنم. من بیشتر اوقات براي انجام کارها، حتی اگر احساس اضطراب داشته باشم، تا آخرین لحظه منتظر می‌مانم . گاهی احساس فشار می‌کنم و به نظر می‌رسد تو فکرم یا خیالبافی می‌کنم . گاهی چیزها را گم می‌کنم و نمی‌توانم به یاد بیاورم یک چیز را کجا گذاشته‌ام. فراموشکار گیج، تفکر مغشوش! مردم از من می‌پرسند مشکل کجاست و من چیزي نمی‌گویم. نمی‌فهمم مردم از من چه می‌خواهند. وقتی بچه بودم، نمی‌توانستم بی‌حرکت بنشینم. گزارش‌هاي مدرسه همیشه چیزي مثل «توجه نکردن در کلاس، یک جا بند نمی‌شود» را بیان می‌کرد. همیشه توي دردسر بودم و به همین دلیل معمـولاً جلوي کلاس، پشت در کلاس یا در دفتر مدیر بودم و همیشه در حال ملاقات با مشاوران. معلمان همیشه می‌گفتند ساکت شوم و پدرم هم همیشه سرم فریاد می‌زد و به من می‌گفت چه آدم تنبلی هستم!»

ازآنجایی که واکنش‌هاي هیجانی با حساسیت بالا به همان اندازه‌ي واکنش‌هاي آلرژیک به محرك‌هاي فیزیکی برگرفته از فیزیولوژي مربوط می‌شوند، می‌توان به درستی گفته که : «افراد مبتلا بـه ADD آلرژي‌هاي هیجانی دارند.» تقریباً هر والدي که فرزند ADD داشته باشد یا هر بزرگسالی کـه بـا همسـر ADD زندگی می‌کند، در فرد ADD یک حساسیت و یک «نازك‌پوستی » مشاهده می شود .مدام به گفته می‌شود «نازك‌نارنجی» هستند یا این که باید از «نازك‌نارنجی» بودن دست بردارند. مثل اینکه به کودك مبتلا به تب یونجه توصیه کنیم که «خیلی آلرژیک» نباشد!

نوزادانی که مراقبانشان، به هر دلیلی، آنقدر تحت فشار بوده‌اند که نتوانسته‌اند ارتباط همنوایی لازم را به آن‌ها بدهند، با این تمایل مزمن بزرگ می‌شوند که خود را با احساساتشان در یک اتاق حبس کنند، درست یا غلط نمی‌توانند با کسی احساسش را به اشتراك بگذارند، هیچکس نمی‌تواند آن‌ها را درك کند.

بیش‌فعالی به روش‌هاي مختلفی تجربه می‌شود. فرد مبتلا به ADD از این که مجبور شود حتی براي مدت کوتاهی ثابت بماند احساس ناراحتی می‌کند. ممکن است ناتوانی فیزیکی براي خودداري از حرکات بی‌قرار براي بیش از چند دقیقه وجود داشته باشد. همیشه آدم در یک گردباد ذهنی گرفتار می‌شود . یکی دیگر از نشانه‌هاي بیش‌فعالی ممکن است حرکت مکرر چشم‌ها و بررسی کردن باشد. وارسی محیطی که دیگران را سرخورده می‌کند و بودن با فردي که به نظر می‌رسد همیشه مراقب چیزي، یا شخص دیگري است نگران‌کننده است.

عزت نفس پایین بزرگسالان مبتلا به  ADD، به دلیل موفقیت‌های اندک نیست، عزت نفس پایین آن‌هاست که خود و دستاوردهایشان را بی‌رحمانه قضاوت می‌کنند. همچنین تا حدي بابت عزت نفس پایین است که افراد به پتانسیل کامل خود نمی‌رسند ، تلاش نمی‌کنند در درون خود سرچشمه‌هاي خلاقیت و ابراز وجود خود را پیدا کنند. جرات انجام فعالیت‌ها و پروژه‌هایی که در موفقیت آن‌ها تردید وجود دارد، ندارند.

آغوش دنیا براي پذیرش کسی که متفاوت است، گشوده‌تر است تا کسی که ناامیدانه، با خودانکاري مدام، در تمناي همانندي است. این خودانکاري است که دیگران بسیار بیشتر از تفاوت به آن واکنش نشان می‌دهند. بنابراین راه حل براي بزرگسالان نه در «تطابق»؛ که در پذیرش ناتوانی از آن نهفته است. منحصربه فرد بودن کودك باید ابتدا، در قلب والدین مورد پذیرش قرار گیرد.

نظرات خوانندگان و منتقدان در مورد کتاب ذهن فروپاشیده گابور ماته

"گابور ماته دیدگاه استاندارد ADD را مورد بررسی قرار می‌دهد و سؤالاتی را می‌پرسـد کـه باید در مورد یک اختلال ناتوان‌کننده و نوع جامعه‌اي که این اختلال در آن رشد می‌کند، در نظر گرفته شود."

«Maclean’s»

"این کتاب با حساسیت بالا و تمرکز بسیار دقیـق، مشـکلات بـزرگ سـالان و نوجوانـان مبـتلا به ADHD  را مورد بررسی قرار داده و براي کسانی که دچار کمبود توجه، تحریک‌پذیري، حواس‌پرتی یا بیش‌فعالی هستند، خواندن این کتاب مفید است."

«Winnipeg Free Press»

"کتاب ذهن فروپاشیده می‌تواند به عنوان مقدمه‌اي کاربردي و مفیـد بـراي ADD  در نظـر گرفتـه شود؛ کتابی که خواندنش جذاب و دلنشین است."

«The Georgia Straight»

"این کتاب همیشه باید در خانه و در قفسه‌ي کتاب یک پزشک وجود داشته باشد!"

«The County Chronicle»

"کتاب «ذهن فروپاشیده» براي هرکسی که با اثرات ADD زندگی می‌کنـد ، لازم، دلگـرم‌کننـده و اطمینان‌بخش است."

«The Chronicle–Journal (Thunder Bay)»

"«ذهن فروپاشیده» کتابی لذت‌بخش و مفید درزمینه‌ي ADD است و بر اساس تحقیقاتی علمی و حساسیت انسانی قوي، دلسوزي و صادقانه نوشته شده است. من مشتاقانه این کتاب را به هرکسـی کـه دچار مشکل ADD شده‌است، توصیه می‌کنم؛ بزرگسالان، والدین و متخصصان."

»Dr. John Ratey, co-author, Driven to Distraction and Shadow Syndromes«

درباره گابور ماته؛ نویسنده کتاب ذهن فروپاشیده Scattered Minds: The Origins and Healing of Attention Deficit Disorder

گابور ماته، این نویسنده معروف، در موضوعات مختلفی مثل اعتیاد، استرس و تکامل کودکان، تخصص دارد و علاوه بر نویسندگی، به عنوان یک سخنران مشهور نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.

عدم ارائه راه حل‌های سریع برای مشکلات پیچیده و زمان‌بر، از ویژگی‌هایی است که او را از سایر متخصصان، متمایز می‌سازد. در واقع دکتر ماته از تحقیقات علمی، مطالعه تاریخچه پرونده‌های بیماران و بینش خود برای شکل دادن یک دیدگاه گسترده و کمک به مردم برای درمان خود و اطرافیانشان، کمک می‌گیرد.

بعد از  اختصاص 20 سال  به تیمار بیماران لاعلاج  و دنبال کردن راه خانوادگی خود، دکتر ماته بیش از ده سال از زندگی خود را در کلینیکی در ونکوور، وقف کمک به بیمارانی کرد که با اعتیاد درگیر بودند.