آموزش و بررسی خط به خط کتاب درسی و همچنین افزایش آمادگی دانش آموزان پایه دهم برای امتحانات تستی، هدف تالیف کتاب فارسی دهم غزال رشادت مبتکران بوده است. انتشارات مبتکران در مقدمه ی کتاب به این توضیح اکتفا کرده است که این مجموعه برای دانش آموزانی نوشته شده است که مایلند در بهترین رشته های دانشگاه های بنام کشور تحصیل کنند که توضیح جالبی است چرا که تمام کتب کمک آموزشی برای همین هدف تالیف می شوند. لحن کتاب نیز رسمی است.
آموزش (درسنامه)
شیوه ی نگارش درسنامه کتاب فارسی دهم غزال رشادت مبتکران مانند بسیاری از کتب ادبیات تحلیل بیت به بیت (برای اشعار) و بند به بند (برای نوشته های منثور) بوده است. نکته ی مهم در بررسی این گونه درسنامه ها میزان کامل بودنشان در بخش های مختلف (لغت، آرایه و…) است. درسنامه در بخش لغت نقصی ندارد و تنها ایرادی که می توان به آن گرفت مشخص نکردن لغات ستاره دار است که با توجه به اهمیت بیشتر آن ها بهتر بود این کار انجام می شد. همچنین در انتهای هر درس لغاتی که اهمیت املایی دارند آورده شده که بتوانید مرور کوچکی به شکل یکجا بر آن ها داشته باشید.
در بخش آرایه هم می توان گفت تمام آرایه های موجود درج شده و حتی آرایه های واضح (که دانش آموزان ضعیف هم متوجه می شوند) نوشته شده. البته توجه داشته باشید که آرایه هایی که دانش آموز با آن ها در کتاب درسی دهم آشنا می شود، مورد بررسی قرار گرفته اند و اگر دانش آموز سال بالاتر هستید یا آرایه ها را فراتر از کتاب دهم بلد هستید، نمی توانید همه ی آرایه های موجود را در توضیحات کتاب فارسی دهم غزال رشادت مبتکران بیابید.
در زمینه ی مفهوم و قرابت می توان کتاب را بی نقص و کم رقیب ارزیابی کرد. معنی بیت یا عبارت بسیار روان و کامل نوشته شده و بعد آن مفهوم کلی عبارت به شکل تیتر درج شده است و ابیات متنوعی از خارج کتاب برای آن تیتر آورده شده است. در بعضی مواقع ابیاتی در تقابل معنایی با آن مفهوم نیز گفته شده و می توان مجموعا این طور گفت که اگر در بخش قرابت دچار ضعف هستید این کتاب می تواند کمک خوبی برایتان باشد.
همانطور که می دانید کتاب درسی بعد از هر درس تمارینی در سه قلمرو تهیه کرده است که مبنای این کتاب همین منوال بوده است. به این طریق که مانند کتب حل المسایل سوالات را جواب داده است و نکاتی را لا به لای همان سوالات افزوده که در مجموع می توان گفت به علت روند آموزشی نه چندان منسجم کتاب درسی، این کتاب هم چندان عمیق و کامل به مفاهیم دستور زبان و آرایه نپرداخته است و احتمال ابهام برای خوانندگان می تواند وجود داشته باشد.
از دیگر نکات موجود در درسنامه وجود کادرهای تاریخ ادبیات است که تحت عنوان بیشتر بدانید آمده اند و وجود آن ها ضروری به نظر نمی رسد. در مجموع درسنامه ی کتاب فارسی دهم غزال رشادت مبتکران کاملا با امتحان های تشریحی سازگار است و از آنجا که قسمت عمده ی امتحان های تشریحی از معنی عبارات تشکیل شده، می توان با مطالعه ی درسنامه به خوبی از عهده ی امتحانات تشریحی برآمد و از بابت آزمون های تستی درسنامه ی کتاب در قسمت قرابت و حفظیات کاملا کافیست ولی برای دو بخش آرایه و دستور کمبودهایی دیده می شود.
تست (تمرین)
در کتاب فارسی دهم غزال رشادت مبتکران برای هر درس به شکل میانگین حدود 40 تست در نظر گرفته شده است که عدد معقول و قابل قبولی به نظر می رسد. تقسیم بندی تعداد تست ها و اختصاص تعداد تست مناسب به هر بخش ادبیات نیز منطقی است. در مورد کیفیت تست ها کتاب نمره ی قبولی می گیرد و تنوع در تیپ ها و سطوح دشواری مختلف راضی کننده است. البته تست های دشوار و چالشی به ندرت دیده می شوند و به نظر می رسد مولف در هنگام آماده سازی تست ها سطح متوسط دانش آموزان را مبنا قرار داده است و چندان به دانش آموزان قوی توجهی نکرده است.
نکته ای که در مورد تست های بخش دستور به چشم می خورد این است که گاهی پیش آمده مطالب مطابق بر دانسته های یک دانش آموز نظام قدیم است و فردی که با شیوه ی آموزش جدید -که دستور زبان را دست و پا شکسته یاد می دهد- پیشروی داشته ممکن است به خوبی با بعضی تست ها ارتباط برقرار نکند. البته اینطور نیست که مطلبی خارج کتاب در تست ها آمده باشد. تنها منظور این است که از دانش آموزی که ناقص یاد می گیرد نباید انتظار پاسخگویی صددرصدی داشته باشیم.
نکته ی مهم این کتاب استفاده ی زیاد و مناسب از تست های کنکور سراسری است که با توجه به تغییرات کتاب درسی خیلی از کتاب های آموزشی دیگر چندان به این امر توجه نکرده اند. پاسخنامه ی کتاب فارسی دهم غزال رشادت مبتکران خلاصه و به دور از هرگونه اضافه گوییست و پاسخ تست ها را به خوبی داده و ابهامی باقی نگذاشته است. همچنین خبری از کادرهای آموزشی و بیان نکات در پاسخنامه نیست.
تعداد تست ها و سوالات
درس
عنوان
تعداد تست
–
به نام کردگار
0
1
چشمه و سنگ
48
2
از آموختن ننگ مدار
46
3
سفر به بصره
30
5
کلاس نقاشی
31
6
مهر و وفا
40
7
جمال و کمال
50
8
در سایه سار نخل ولایت
62
9
غرش شیران
50
10
دریادلان صف شکن
47
11
خاک آزادگان
51
12
رستم و اشکبوس
48
13
گردآفرید
42
14
طوطی و بقال
42
16
داستان خیر و شر
50
17
سپیده دم
27
18
عظمت نگاه
25
–
ای خدا
0
مجموع
689
ظاهر کتاب
تم ظاهری کتاب سبز است و از این رنگ در حاشیه و تیترها و کلمات استفاده شده. در بخش درسنامه بهتر بود سلیقه ی بیشتری خرج می شد چرا که هیچ کادربندی ای در آن دیده نمی شود و در بازار کنونی کتب آموزشی که صفحه آرایی جذابی دارند، مطالعه ی این کتاب حس استفاده از یک کتاب در سال 97 را به آدم نمی دهد و بیشتر شبیه کتب دهه ی 80 است. همچنین جلد کتاب بر خلاف بیشتر کتب دیگر بسیار ساده و جدی طراحی شده است.
جمع بندی
غالب کتب کنونی کمک آموزشی در درس ادبیات در دو دسته قرار می گیرند: کتب آموزش خط به خط که بیشتر برای دانش آموزان متوسط و ضعیف مفیدند و از آن ها برای امتحانات تشریحی و مدرسه استفاده می شود و کتاب های تستی که در آن ها به شکل دقیق روی تک تک کلمات درسی زوم نشده و تنها به مفاهیمی اشاره شده که برای زدن تست ها به آن ها احتیاج دارید.
کتاب فارسی دهم غزال رشادت مبتکران را می توان در دسته ی اول قرار داد اما از لحاظ تعداد تست مانند کتاب های دسته ی دوم است. پس می توان گفت اگر به تحلیل خط به خط کتاب درسی نیاز دارید ولی در کنار آن نمی خواهید از تست زنی هم عقب بیفتید، این کتاب می تواند برای شما گزینه ی مطلوبی باشد.
انتشارات مبتکران
