کتاب «الگوی کودک سالم» یک اثر غیر داستانی آموزشی در حوزه روانشناسی رشد، و مجموعه ای گردآوری و تدوین شده از نظریات روانشناسی و تربیتی پنج روانشناس برجسته انسان گرا می باشد. این کتاب با تلاش و کوشش یازده تن از کارشناسان گروه دانش اجتماعی «موسسه پژوهشی کودکان دنیا» و با تنظیم نهایی ناصر یوسفی (نویسنده کتاب های کودک و نوجوان) حاصل شده است.
کارشناسان این موسسه، که در زمینه رشد اجتماعی کودکان خردسال به تحقیق و پژوهش مشغول هستند، آرای نظریه پرداز هایی چون گوردون آلپورت، ویکتور فرانکل، اریک فروم، کارل راجرز و آبراهام مازلو را ابتدا به تنهایی مورد بررسی قرار داده، سپس جمع بندی نموده و در نهایت یکجا و به صورت یک کتاب کامل منتشر کردند.
این کتاب اولین بار در سال ۱۳۸۹ توسط نشر قطره منتشر و روانه بازار شد. طبق نظر متخصصان، کتاب حاضر از مهمترین منابع مطالعاتی در مورد رشد کودکان است و همچنین جزو آثار پرخواننده روانشناسی کودک به شمار می رود.
الگوی کودک سالم یکی از کتاب هایی است که به همت «موسسه پژوهشی کودکان دنیا» و به منظور راهنمایی تمام کسانی نوشته شده است، که به نوعی در تربیت و پرورش کودکان و نوجوانان دست اندر کار می باشند. موسسه پژوهشی کودکان دنیا، از سال ۱۳۷۸، با تحقیق بر الگوهای تربیتی و انتشار کتاب، سعی دارد تا رویکرد انسان گرا را در آموزه های نظام آموزشی کشورمان رواج داده و توجه مسئولان، مربیان، مدیران و برنامه ریزان را به این دیدگاه انسان ساز جلب نمایند.
کتاب پیش رو در برگیرنده خلاصه ای از نظریات آقایان آلپورت، فرانکل، فروم، راجرز و مازلو در حوزه روانشناسی کودک می باشد که به خواننده کمک می کند تا استعداد ها و توانایی های کودکان و نوجوانان را تشخیص و پرورش داده و آن ها را در مسیر قرار گیری به سمت خود شکوفایی هدایت کنند.
در پیشگفتار این کتاب، ابتدا نویسندگان به معرفی موسسه و شرح اهداف آن، و همچنین ضرورت مطالعه کتاب، پرداخته اند. سپس در پنج فصل اصلی، نظریات روانشناسان معرفی شده را تبیین و بررسی کرده اند. هر فصل با شرح کوتاهی از زندگی و بیوگرافی روانشناس شروع شده و در ادامه به توضیح دیدگاه او در خصوص ویژگی های یک کودک سالم و پرورش چنین فردی می پردازد. در انتهای کتاب نیز فهرستی از منابع برای مطالعه بیشتر در خصوص هریک از روش ها و رویکرد ها معرفی شده است.
الگوی کودک سالم یکی از تاثیر گذار ترین و جامع ترین کتب در حوزه روانشناسی می باشد که به طور تخصصی به کودکان و نوجوانان پرداخته و جنبه های رشدی آن ها را مورد توجه قرار داده است. این کتاب که به سفارش و همت موسسه پژوهشی کودکان دنیا منتشر شده است، حاصل مطالعات گسترده تعدادی از برجسته ترین روانشناسان و کارشناسان علوم اجتماعی می باشد که مدت ها بر روی مکتب روانشناسی انسان گرا تحقیق کرده اند.
این مکتب امروزه به عنوان مهم ترین و علمی ترین الگو و دیدگاه تربیتی و آموزشی در سطح جهانی شناخته شده است و در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. این کتاب به منظور آشنایی و آموزش والدین و سایر کسانی که در تربیت کودکان دخالت دارند؛ و همچنین آموزگاران و برنامه ریزان آموزشی که در امر تعلیم فعالیت می کنند، نگاشته و تدوین شده است.
کتاب الگوی کودک سالم دارای ویژگی های منحصر به فرد و برجسته ای می باشد که آن را از سایر آثار در حوزه روانشناسی کودک جدا کرده و در مرحله ای بالاتر قرار می دهد؛ علاوه بر آن باید به زبان ساده کتاب و رعایت طبقه بندی مطالب در آن اشاره کرد که خواندن این اثر را ساده و دسترسی به اطلاعات را آسان می کند. همچنین این کتاب تنها به مطرح کردن نظریه های روانشناسان اکتفا نکرده و مولفان برای هر شاخص مهم، فعالیت های کاربردی به منظور تمرین و نهادینه شدن دستورالعمل ها ارائه کرده اند.
از بهترین خصوصیات این تمرینات، قابلیت اجرای آن ها در هر محیط و هر شرایطی می باشد. دیگر ویژگی مثبت کتاب، بومی سازی شدن آن طبق فرهنگ و شرایط مذهبی کشورمان است. مولفان و کارشناسان این اثر، بدون اینکه دخل و تصرفی در نظریات و کل جریان فکری آن داشته باشند، فعالیت هایی را در کتاب گنجانده اند که با بافت جامعه ما هماهنگی داشته باشد.
موسسه پژوهشی کودکان دنیا در تمام آثار و فعالیت های خود اصول علمی و تربیتی پیشرفته را مد نظر قرار می دهد. مدیریت این موسسه را آقای ناصر یوسفی به عهده دارد که خود از نویسندگان حوزه کودک و نوجوان بوده و به عنوان مشاور «یونیسف» در امور مهاجرین فعالیت دارد.
موسسه کودکان دنیا در طی سال های فعالیت خود جوایز و افتخارات متعددی کسب کرده است. از جمله برنده شدن در چهارمین دوره جایزه ترویج علم برای «ایجاد تحول در نگرش جامعه نسبت به رشد، تکامل و آموزش و پرورش کودکان پیش از دبستان در سراسر ایران»، در سال ۱۳۸۰؛ کاندیداتوری جایزه فرهنگ صلح یونسکو در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۵؛ و نامزد شدن برای دریافت جایزه آسترید لیندگرن در سال ۲۰۱۲ را می توان نام برد.
از دیگر آثار این موسسه می توان به کتاب «قصه هایی برای خواب کودکان» اشاره کرد که توسط تعدادی از نویسندگان و به دست نشر پیدایش در سال ۱۳۸۵ منتشر شده است. همچنین کتاب های «صد بازی با نوزاد»، «با خشونت کودکان چه باید کرد؟»، «کار با نوزاد در شش ماه اول تولد»، «انسان»، «مرجع آموزش پیش از دبستان» و کتاب «خواب کودکان» با تلاش و تحت نظر این موسسه چاپ شده اند.
در بخش هایی از کتاب الگوی کودک سالم میخوانیم:
همه انسان ها نیاز دارند که احساس هویت کنند. هویت به معنای اینکه هر فرد نیاز دارد بداند کیست و چیست. به عبارت دیگر پیشینه ای است که هر فرد در زندگی خود می خواهد و باید داشته باشد. این که کودک از چه خانواده ای است، از چه قومی و فرهنگی است، پیشینه مذهبی و اعتقادی آن ها چیست، از چه ملیتی است و … می تواند بخشی از این هویت باشد. فرهنگی که هر فرد در زندگی دارد و این فرهنگ او را از سایرین جدا می کند. این جدا سازی یعنی اینکه به فرد ویژگی هایی می دهد که تفاوت و تمایز او را با دیگران مشخص می کند.
نوع حضور انسان از دوران کودکی در محیط زندگی خود بسیار مهم است. به نظر فرانکل هرچه تجربه های کودک در زندگی بیشتر باشد، گستره درک، شناخت و تشخیص او نیز بیشتر خواهد شد. بدین سبب فرانکل پیشنهاد می دهد که باید فرصت هایی را برای انسان فراهم کرد تا بتواند بیشتر ببیند، بخواند و تجربه کند.
هر فرد سالم در مسیر رشد و بالندگی خود لازم است که تصویر درست، مناسب و اصولی از خویش داشته باشد. این شناخت هر چقدر با توجه به ارزش های زندگی همنوا تر باشد، به همان میزان فرد با سلامت بیشتری می تواند با زندگی خود و با دیگران ارتباط برقرار کند. وظیفه مراقب کودک این است که به کودک یاری می دهد تا خویشتن را دقیق بشناسد و خویشتن خود را شکل بدهد. از دیدگاه آلپورت خویشتن، شناخت و احساسی است که هر فرد نسبت به خود دارد. بدون شک این خویشتن ویژه، اختصاصی و منحصر به فرد است.
انتشارات قطره
