«تفسیر خواب» یکی از مشهورترین آثار زیگموند فروید، پدر و بنیانگذار علم روانکاوی است که برای اولین بار، در سال 1899 منتشر شد. فروید این اثر را 8 بار مورد تجدید نظر قرار داد و در ویرایش سوم آن، بخشی مفصل از «سمبل شناسی رویاها» را به آن افزود.
فروید این کار را به تاثیر از ویلهلم استکل انجام داد و زمانی راجع به این اثر عمیق خود چنین نظر داده است: «بصیرت هایی شبیه به این برای آدم های زیادی اتفاق می افتد، اما برای هرکس یکبار در کل طول زندگی اش».
علارغم ارزش بالای این اثر، تا 8 سال پس از انتشار آن، استقبال چندانی از آن نشد و به ناگهان و با افزایش شهرت عظیم فروید، استقبالی جهانی از آن صورت گرفت. به علت دشواری برخی مطالب کتاب تفسیر خواب، فروید نسخه ای ساده تر و کوتاه تری از این اثر را نیز نوشت که «رویا» (On Dreams) نام دارد.
فکر تحلیل رویاها و نوشتن کتاب تفسیر خواب در سال 1895 به ذهن فروید رسید. عظمت این تصور و تاثیرگذاری مفهوم تفسیر رویاها به قدری بود که خود زیگموند فروید بزرگ را نیز، شوکه کرده بود! او در نامه ای در سال 1900 به دوستش نوشته بود: «آیا می توانی تصور کنی که روزی یک تابلوی مرمری روی این خانه (خانه فروید) قرار بگیرد که روی آن نوشته باشد: در 24 جولای 1895 معمای رویاها توسط دکتر زیگموند فروید حل شد؟ در آن زمان من نیز دید محدودی از آن داشتم».
سودای نوشتن چنین کتابی در این روز مشخص تنها به یک دلیل اصلی به ذهن فروید رسید: رویای بسیار مشهور او در روز 23 جولای 1895 به نام تزریق ایرما. ایرما در واقع یکی از بیماران جالب توجه فروید بود که روند درمان او، فراز و نشیب های بسیاری را برای فروید به همراه داشت. او شرحی کامل از این رویا و سپس تحلیلی مفصل از آن را نیز، به عنوان نمونه ای از تفسیر خواب ها، در این اثر آورده است.
کتاب تفسیر خواب متشکل از 7 فصل جامع است. عناوین فصل های این کتاب به همراه برخی از مهم ترین بخش های آن ها چنین است:
آثار علمی در باب مسائل رویاها: رابطه رویاها با عالم بیداری، مواد (یا اطلاعات) رویاها، چرا رویاها بعد از بیداری فراموش می شوند، مناسبات میان رویاها و بیماری های روحی و…
شیوه تفسیر رویاها: تحلیلی از رویایی نمونه
رویا تحقق آرزو است
تغییر شکل در رویاها
مواد و منابع رویاها: تازه و پیش پا افتاده در رویاها، مواد کودکانه به مثابۀ منبعی برای رویاها، سرچشمه های جسمانی رویاها، رویاهای مرگ کسانی که برای رویابین عزیز اند، رویاهای امتحان، رویاهای نمونه وار دیگر و…
کارِ رویا (رویا-کار): عمل تراکم، عمل جا به جایی، روش بازنمایی در رویاها، عواطف در رویاها و…
روانشناسیِ رویا-فرآیندها: فراموش کردن رویاها، برگشت، تحقق آرزو، تحریک به وسیلۀ رویاها (اضطراب-رویاها)، ناخودآگاه و آگاهی (واقعیت) و…
به طور کلی، زیگموند فروید در این اثر عظیم خود کوشیده است تا با استفاده از روش ها و مطالعات علمی از یک سو و تجربیات شخصی و حرفه ای خود از سوی دیگر، تحلیلی بسیار جامع بر چیستی و کارکردهای خواب و رویا را ارائه دهد. کتاب تفسیر خواب با الگویی منظم و علمی، مخاطب را به عمیق ترین نظریه های فروید، مانند نظریه ناخودآگاه و عقده ادیپ، راهنمایی می کند و در این حین، نکته های بسیاری در مورد رویابینی و نحوه تفسیر آن ها را، به خوانندگان می آموزد.
زیگموند فروید یکی از مشهورترین روانکاوان و روانشناسان کل تاریخ بود. تاثیر او به عنوان بنیانگذار علم روانکاوی و محقق در بسیاری از زمینه های روان انسان ها، در علم روانشناسی و روانکاوی مدرن بی حد و اندازه بوده است. از جمله دیگر آثار ترجمه شده از زیگموند فروید می توان به کتاب های «تمدن و ملالت های آن»، «چرا جنگ؟ (نامه نگاری آلبرت آینشتاین و زیگموند فروید)»، «توتم و تابو»، «موسی و یکتاپرستی» و «روانشناسی توده ای و تحلیل اگو» اشاره کرد.
کتاب تفسیر خواب در ایران با ترجمه های متعددی موجود می باشد که یکی از بهترین ترجمه های آن را، شیوا رویگریان ارائه کرده و نشر مرکز آن را منتشر کرده است. از جمله دیگر آثار ترجمه شده توسط شیوا رویگریان می توان به کتاب های «ناخودآگاه» اثر آنتونی ایستوپ و «ایرانی ها» اثر ساندرا مک کی اشاره کرد.
در بخش هایی از کتاب تفسیر خواب میخوانیم:
در صفحاتی که در پی می آید نشان خواهم داد که روشی روانشناختی هست که تفسیر رویاها را ممکن می سازد، و اگر این شیوه به کار گرفته شود، هر رویایی خود را به مثابه ساختاری روانی آشکار می کند که معنایی دارد و نیز این که می توان آن را در نقطه ای مشخص در فعالیت های ذهنی عالم بیداری گنجاند. همچنین می کوشم فرآیندهایی را روشن کنم که آبشخورِ غرابت و ابهام رویاهاست و از این فرآیندها به طبیعتِ نیروهای روانی باز رسم که عمل متقابل یا همزمان آن ها موجد رویاهاست.
انسان شرافتمند در رویاهایش نیز شرافتمند خواهد بود، او در برابر وسوسه ها مقاومت خواهد کرد و خود را از نفرت، حسادت، خشم و مفاسد دیگر دور نگاه خواهد داشت، ولی انسان آلوده به گناه، قاعدتاً در رویاهایش همان تصویری را می یابد که در عالم بیداری پیش چشم خود دارد.
اگر روشی را که توضیح دادم برای تعبیر خواب در پیش گیریم، به این نتیجه می رسیم که خواب در حقیقت دارای معنایی است و تنها در اثر فعالیت ناقص مغز، چنان که دانشمندان پنداشته اند، به وجود نیامده است. وقتی کار تعبیر خواب را به پایان برسانیم، در می یابیم که خواب برآوردن آرزو است.
انتشارات مرکز
