«زوربای یونانی» نام کتابی است که توسط نویسنده ای یونانی به نام نیکوس کازانتزاکیس نوشته شده و در سال 1946 برای اولین بار به زیور طبع آراسته شد. برای اولین بار محمد قاضی، مترجم نامدار کشورمان، این کتاب را در سال 1357 ترجمه کرد و به چاپ رساند. این کتاب بعدها توسط سه مترجم دیگر، یعنی تیمور صفری و محمود مصاحب و علی مالکی نیز به فارسی ترجمه شده و به دست مخاطبان رسیده است.
زوربای یونانی داستان زندگی جوانی است که نام آن را نمی دانیم. به عبارت دیگر نویسنده نامی برای شخصیت اول کتابش انتخاب نمی کند و نام کتاب از روی اسم شخصیت دوم کتاب انتخاب شده است. این رمان که از زبان راوی اول شخص روایت می شود، داستان مردی است که می خواهد برای مدتی هم که شده کتاب هایش را کنار بگذارد و یادداشت هایش را رها کند تا به معنای واقعی زندگی دست یابد.
در واقع او از یافتن این معنا در بین صفحات کتاب ها و نسخه ها ناامید شده و تصمیم گرفته است با استفاده از تجربه ای حقیقی و آزمون و خطا این درک و فهم را از معنی حقیقی زندگی به دست بیاورد و به خود بشناساند. در این میان دوستی به او پیشنهاد می دهد که به قفقاز سفر کنند، اما این راوی پیشنهاد دوست را رد می کند و تصمیم می گیرد که برای راه اندازی و کار در معدن زغال سنگی در جزیرۀ کرت، به راه بیفتد.
در میانۀ راه، با مردی به نام «الکسیس زوربا» آشنا می شود و او نیز برای کار در معدن زغال سنگ با راوی همراه می شود. از این به بعد الکسیس زوربا زمام همۀ امور را در دست می گیرد و آن را اداره می کند. او جایی برای خوابیدن می یابد که در واقع یک فاحشه خانه است، غذایی برای خوردن فراهم می کند و از تمام این ها مهم تر، به راوی کمک می کند تا به آن درک و دریافتی که از معنای زندگی مد نظر دارد، برسد. در واقع ما در این داستان شاهد تأثیرات الکسیس زوربا بر راوی هستیم.
نیکوس کازانتزاکیس، نویسندۀ کتاب زوربای یونانی از اهالی جزیرۀ کرت است. در زمان زندگانی او، این جزیره عضوی از امپراتوری بزرگ و وسیع عثمانی بود. بنابراین این نویسنده در فضایی بالید و رشد کرد که مملو از خشم به حکومت عثمانی بود. تمام این مسائل بر روی او تأثیراتی گذاشت که نمودش را در آثار او می بینیم. او نویسنده ای بود که دغدغۀ پرداختن به مسائل اجتماعی را داشت و سعی می کرد که حوادث جامعۀ بشری را تحلیل و بررسی کند.
نیکوس کازانتزاکیس در کنار حرفۀ نویسندگی، به فعالیت در حوزۀ خبرنگاری، ترجمه، جهانگردی و… نیز مشغول بود و نمایشنامه ها و اشعارش نیز از شهرت خوبی برخوردار هستند. از دیگر آثار مشهور او می توان به «مصیح بازمصلوب»، «آزادی یا مرگ»، «سن فرانسیس» و «گزارش به خاک یونان» اشاره کرد. وی که در سال 1883 میلادی دیده به جهان گشوده بود و در سال 1957 بر اثر سرطان خون درگذشت.
محمد قاضی، متولد 1292 و متوفی در سال 1376، به عنوان اولین مترجم کتاب زوربای ایرانی، نقشی اساسی در معرفی این کتاب به ایرانیان دارد. شاید بیشتر ایرانیان نام محمد قاضی را در کنار کتاب «شازده کوچولو» دیده باشند. این مترجم و شاعر کُرد سال ها به کار ترجمه مشغول بود و در معرفی رمان های مطرح جهان به ایرانیان نقش مؤثری داشته است. ترجمۀ کتاب «دن کیشوت» نیز از دیگر آثار محمد قاضی است.
نشر خوارزمی که یکی از ناشران نام آشنای ایرانی است، فعالیت حرفه ای خود را در حوزۀ نشر و چاپ کتاب از سال 1347 آغاز کرده است و تا به امروز در این حوزه مشغول به کار است. این نشر در حوزه های متخلفی مانند ادبیات، تاریخ، سیاست، اقتصاد، فلسفه و ریاضیات، فرهنگ نویسی و سفرنامه به فعالیت پرداخته است و نویسندگان بسیاری از جمله سیمین دانشور مجموعه ای از آثار خود را در این نشر به چاپ رسانده اند. «پیرمرد و دریا» اثر ارنست همینگوی که به دست نجف دریابندری ترجمه شده است، «ابله» اثر داستایوفسکی به ترجمۀ مهری آهی و «در کوی دوست» اثر شاهرخ مسکوب از کتاب های مشهور این نشر هستند.
دقت کرده ای، ارباب، که هر چیز خوبی که در این دنیا هست اختراع شیطان است؟ زنان زیبا، بهار، خوک شیری کباب کرده، شراب و همه این چیزها را شیطان درست کرده است و اما خدا کشیش و نماز و روزه و جوشانده بابونه و زنهای زشت را آفریده است…اَه
ما تا وقتی که در خوشبختی بسرمیبریم بزحمت آن را احساس می کنیم؛ و فقط وقتی خوشبختی گذشت و ما به عقب می نگریم ناگهان -و گاه با تعجب- حس می کنیم که چقدر خوشبخت بوده ایم. اما من بر آن ساحل کرتی در خوشبختی بسرمی بردم و خودم هم می دانستم که خوشبختم.
ما تا پاسی از شب گذشته ساکت در کنار منقل نشستیم. من بار دیگر حس کردم که خوشبختی چه چیز سهل الوصول و کم مایه ای است و تنها با یک جام شراب، یک بلوط برشته، یک منقل کوچک و زمزمه دریا بدست می آید. برای اینکه بتوان احساس کرد که سعادت همین چیزهاست فقط کافی است یک دل ساده و قانع داشت.
انتشارات خوارزمی
