کتاب «مسیح بازمصلوب» یکی از شناخته شده ترین و بحث برانگیز ترین آثار نیکوس کازانتزاکیس است که برای اولین بار، در سال 1954 منتشر شد. مسیح بازمصلوب نیز مانند بسیاری از دیگر آثار کازانتزاکیس، همچون رمان های «آزادی یا مرگ» و «زوربای یونانی»، بیش از هرچه چیزی در مورد مفهوم «آزادی» است. مضمون تکرار شونده این آثار «جستجوی و درک مفهوم آزادی» است اما، در هر کتاب به گونه ای متفاوت.
این نویسنده که در رمان شاهکار خود، زوربای یونانی، از آزادی حداکثری عقاید و اعمال در جهت خوشگذرانی و سخت نگرفتن دنیای فانی سخن می گفت، در رمان مسیح بازمصلوب، جنبه های بسیار جدی تر و عمیق تری از فلسفۀ ذهنی خود را روی کاغذ آورده است. مسیح بازمصلوب، همانگونه که از نام پر ابهت اش پیداست، کتابی با ریشه های مذهبی و فرهنگی است. در واقع کازانتزاکیس در این رمان بسیاری از دغدغه های انسان مدرن را در سفری داستانی و بازگشتی به دوران مصائب مسیح و به دنبال آن، به صلیب کشیده شدن او می کاود.
او بیش از هرچیزی دَم از «آزادی» و «مرگ» و «معنای زندگی» می زند و روایتی بحث برانگیز و بسیار انتقادی از دیدگاه جهان مدرن غرب به مسیح و مسیحیت را نقل می کند. همچنین، این رمان به دلیل داشتن دیدگاهی تمسخر آمیز به کلیسا، در همان سال انتشارش، به طور گسترده ممنوعه اعلام شد.
خلاصه داستان کتاب مسیح باز مصلوب
داستان کتاب مسیح بازمصلوب در سال 1921 اتفاق می افتد؛ جایی در اعماق شبه جزیرۀ «آناتولی» و در جامعه ای روستایی و غیر واقعی. این روستا تحت سلطۀ حکومت عثمانی است و توسط فردی منتخب به نام «آقا» اداره می شود. مردم این روستا در روز به صلیب کشیده شدن (مصلوب شدن) حضرت مسیح، برای بزرگداشت این واقعه، هر هفت سال یک بار، تئاتری همگانی و مذهبی (چیزی شبیه به تعزیه) اجرا می کنند. ریش سفیدان و بزرگان این روستا بازیگران این تئاتر را انتخاب می کنند.
روستاییان برای انتخاب بازیگر نقش مسیح به مشکل می خورند؛ زیرا هرکسی را انتخاب می کنند بنا بر یک مشکل اخلاقی و رفتاری، دچار عدم صلاحیت می شود. در نهایت، چوپانی ساده که مدتی نیز در صومعه شاگردی می کرده است، به نام «مانولیس»، برای ایفای نقش مسیح انتخاب می شود.
برای نقش های اصلی دیگر نیز، افرادی با پیشینۀ نسبتا عجیبی انتخاب می شود: فردی ساده لوح «پیتر» می شود و یک روسپی «مریم مقدس»! در ادامۀ داستان، ما شاهد نحوۀ شکل گیری و معرفی نقش ها و اجرای نمایشنامه می شویم که با چرخشی داستانی و نفس گیر، همه چیز رنگ واقعیت می گیرد تا زمانی که نوبت به صلیب کشیدن مسیح می رسد…
نیکوس کازانتزاکیس را غول ادبیات مدرن یونان نام نهاده اند. کازانتزاکیس در طول عمر خود 9 بار نامزد دریافت جایزه نوبل ادبیات شد و اما هیچوقت موفق به دریافت آن نشد. او در سال 1957، نوبل ادبیات را تنها با اختلاف 1 رای به آلبر کامو، نویسنده مشهور فرانسوی، باخت. کامو به همین مناسبت در مورد او چنین گفته است: «او 100 برابر بیشتر از من، شایستگیِ دریافت چنین افتخاری را دارد.»
کازانتزاکیس بنا بر تاثیری که از فلسفۀ «تجربه گرایان» گرفته بود، در زندگی و نویسندگی، از سه اصل ادراک، تجربۀ شخصی و تفکر منطقی بهره می جست؛ بنابر همین امر نیز، در کنار نویسندگی، به سفرهای متعدد نیز می پرداخت و سفرنامه های بسیاری از خود به جای گذاشته است. او همچنین، از زیگموند فروید، فریدریش نیچه، آئین بودا و نظام نظری کمونیستی بسیار تاثیر پذیرفته بود و همیشه به آن ها و آثارشان اشاره می کرد.
از جمله دیگر آثار ترجمه شده از نیکوس کازانتزاکیس می توان به آثار غیرداستانی مانند «گزارش به خاک یونان» با ترجمۀ صالح حسینی و «چین و ژاپن» با ترجمۀ محمد دهقانی اشاره کرد.
بهترین ترجمه کتاب مسیح باز مصلوب
کتاب مسیح بازمصلوب توسط محمد قاضی ترجمه شده و توسط نشر خوارزمی منتشر شده است. محمد قاضی یکی از بزرگترین مترجمان ایرانی بود که ترجمۀ آثاری زیادی را در کارنامۀ ادبی خود دارد، از جمله: رمان های «دُن کیشوت» اثر میگل دو سروانتس، «نیه توچکا» اثر فئودور داستایفسکی و «نان و شراب» اثر اینیاتسیو سیلونه.
«از کشیش بگویم؟ او کاسب است. دکانی باز کرده و اسم آن را کلیسا گذاشته است و در آنجا مسیح را خرده خرده می فروشد. این دزد طرار مدعی است که همۀ بیماری ها را شفا می دهد. از یکی می پرسد: تو چه مرضی داری؟ می گوید دروغ گفته ام. به او می گوید علاج تو یک گِرَم مسیح است و پولش این قدر می شود. از دیگری می پرسد: تو چطور؟ جواب می دهد: دزدی کرده ام. به او می گوید ده گرم مسیح می خواهی و پولش این قدر می شود. از آن دیگر می پرسد: تو چه؟ و او می گوید: من آدم کشته ام. به او می گوید: ای بدبخت! بیماری تو سخت است. تو باید هر شب قبل از خواب نیم لیتر مسیح سر بکشی، و این برای تو گران تمام خواهد شد. پولش این قدر می شود. مرد می پرسد: پدر، به من تخفیف نمی دهی؟ می گوید: نرخ این است. پولش را بده والّا در اعماق جهنم کباب خواهی شد. و آن وقت عکس هایی را که در دکان خود به در و دیوار آویخته و در آن ها شیاطینی مسلح به چنگک در وسط شعله های آتش دیده می شوند به او نشان می دهد. بیچاره مشتری مثل بید بر خود می لرزد و سر کیسه را شل می کند.»
«جان خود را یک بار برای همیشه فدا کردن آسان تر از این است که آن را قطره قطره در مبارزه روزمره نثار کنی. اگر از من بپرسند که کدام راه آدمی را به بهشت می رساند در جواب می گویم: آن راه که از همه دشوارتر است.»
«دنیای گندی ست، انسان های شریف از گرسنگی می میرند و آدم های بد بیش از نیاز می خورند، می نوشند و حکومت می کنند بی آن که ایمان داشته باشند و به مردم عشق بورزند، اما این همه بیداد پایدار نخواهد ماند…»
انتشارات خوارزمی
