«پاره نوشته های پیشاسقراطی» کتابی تحلیلی در حوزه فلسفه از دانیل دبلیو گراهام است که برای اولین بار، در سال 2010 منتشر شد. این کتاب مهم و حجیم، توسط انتشارات بسیار معتبر دانشگاه کمبریج منتشر شده است. دبلیوگراهام استاد دانشگاه بیرگام یانگ انگلستان در رشته فلسفه است.
او در طول دوره نویسندگی اش، چندین و چند کتاب و مقاله نوشته است و بسیاری دیگر را ترجمه یا ویرایش کرده است. اکثر آثار وی زمینه های فلسفی، تاریخی و اساطیری دارند. کتاب پاره نوشته های پیشاسقراطی مشهورترین اثر گراهام است که برای او، جایزه ای از سوی کتابخانۀ تایمز در سال 2010 به ارمغان آورده است.
یونانیان طی 12 قرن، از قرن ششم پیش از میلاد تا قرن ششم پس از میلاد، تحولی شگرف و بسیار عمیق در نحوۀ تفکر و فلسفه ورزی انسان در جهان به وجود آوردند. طی این قرون، متفکران و اندیشمندان بسیار بزرگی از یونان سر بر آوردند که بیش از گذشت ده ها قرن نیز، به اندیشه ورزی های آن ها استناد می شود. با این حال، این دورۀ شکوفایی 12 قرنۀ یونان را به چهار دوره اصلی تقسیم بندی می کنند:
دوران پیشاسقراطی (تقریبا از قرن ششم تا پنجم پیش از میلاد)
دوران کلاسیک (تقریبا از اواخر قرن پنجم تا قرن چهارم پیش از میلاد)
دوران یونانی مآب (تقریبا از آغاز قرن سوم تا قرن اول پیش از میلاد)
دوران یونانی مآب متأخر و دوران رومی که تا اواخر دوران باستان و آغاز قرون وسطی ادامه داشت (تا قرن ششم میلادی)
در چند صد سال گذشته، در میان فلاسفۀ این چهار دورۀ شگفت انگیز، به دوره های کلاسیک و یونانی مآب بسیار پرداخته شده است و کتاب های بسیاری در جهت تحلیل و تبیین و نقد فلسفه ها و فیلسوفان این دوره ها نوشته شده است. اما اکثر افراد دنیا اطلاعات بسیار کمتری نسبت به فلاسفۀ دوران پیشاسقراطی دارند. با این حال، دورۀ پیشاسقراطی شامل افراد بسیار مهمی در زمینۀ فلسفه و پیشرفت علم بوده است. برخی از مکاتب و فیلسوفان این دورۀ تاریخی بسیار مهم عبارتند از:
ایونی ها: طالس (ثالس)، آناکسیمندر، آناکسیمنس و هراکلیتوس
فیثاغورسیان (ایتالیایی ها): فیثاغورس، پارمندیس و زنون
کثرت گراها: امپدوکلس و آناکساگوراس
نخستین اتمی مذهبان: لئوکیپوس و دموکریتوس
کتاب پاره نوشته های پیشاسقراطی، پژوهشی بسیار جامع و مفصل در باب تشریح و تبیین فیلسوفان پیشاسقراطی و اندیشه های آن هاست. نویسنده در این کتاب کوشیده است تا با سیر روایی بسیار منظم و شفاف و زمانمند، به تک تک اندیشمندان مهم پیشاسقراطی بپردازد. گراهام در هر فصل، طی چند قسمت، خلاصه و عصاره ای از تفکرات و شرح وقایع زندگی این فیلسوفان را ارائه داده است.
از جمله مهم ترین ویژگی های این اثر دبلیو. گراهام می توان به استناد های بسیار محکم و معتبر نویسنده به منابع مهم تاریخی، در بسیاری از فصل ها و بخش ها اشاره کرد. کتاب حاضر دارای چند پیش درآمد از سوی نویسنده و مترجم و همچنین، ضمیمه هایی مفصل نیز می باشد. این نوشته ها باعث می شود تا مخاطب، تجربۀ هرچه بهتر و راحت تری از خواندن این کتاب داشته باشد.
از سوی دیگر، زبان مورد استفادۀ نویسنده و مترجم، با توجه به موضوعات و مقوله های متنوع و گاها سنگین فلسفه پیشاسقراطی، بسیار ساده و همه خوان می باشد.
متاسفانه از آقای دانیل دبلیو. گراهام کتاب دیگری به فارسی ترجمه نشده است. اما از جمله دیگر عناوین منتشر شده توسط این نویسنده می توان به کتاب های «فلسفۀ باستانی: پایه ها» و «هندبوک فلسفۀ پیشاسقراطیِ آکسفورد» اشاره کرد.
کتاب پاره نوشته های پیشاسقراطی توسط خانم بهناز دهکردی به فارسی برگردانده شده و توسط انتشارات امیر کبیر به چاپ رسیده است.
در بخش هایی از کتاب پاره نوشته های پیشاسقراطی می خوانیم:
طالس را بنیان گذار فلسفه می شناسند، و به معنای واقعی کلمه روایت های تاریخ فلسفی جایگاه سترگی برای خود باز کرده است از بخت بد گویا او هیچ نوشته ای از خود باقی نگذاشته که نخستین پژوهشگران فلسفه بتوانند بر آن تکیه کنند و بیشتر چیزهایی که درباره اش می دانیم با افسانه و اسطوره آمیخته اند. به هر روی می توانیم در وی نخستین گام های فلسفۀ علمی را بازبشناسیم. طالس یکی از هفت حکیم دوران زندگی خودش دانسته شده است. دیگران در این حلقۀ بسته، شاعران و دولت مردان بودند؛ می توان گفت که تنها طالس فیلسوف و دانشمند بود. طالس رایزن سیاسی خردمندی به حساب می آید و همچنین فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان و مهندس.
از پیشاسقراطیان، پارمندیس بیشتر از همه از فیلسوفان دل برده است. او به روشی اندیشمندی دوران ساز است که اندیشۀ فلسفی را به پایه های تازه ای بالا برد و ذهن نسل های اندیشمندان پس از خود را به چالش کشید. نزدیک به بدیهی است که او مهم ترینِ پیشاسقراطیان است. جایگاه پارمندیس به عنوان چهرۀ کانونی اندیشه پیشاسقراطی، ساختۀ برداشتی قرن بیستمی است که گویا هنوز هم شکست ناپذیر است. تنها این واقعیت که او نخستین استدلال مفصل را در فلسفه غربی فراهم آورده، موشکافی و تمرکزی تازه را نشان می دهد و او آشکارا مسئله های تازه ای پیش رو نهاد که پیش از آن فیلسوفان را دل مشغول نکرده بود.
دیوگنس آپولونیایی را بیشتر هم آخرین و هم کمترین فیلسوف پیشاسقراطی می دانند. با این حال روشن نیست که وی هیچ یک از این ها باشد. به هر روی، زمینه هایی وجود دارند برای در نظر گرفتن وی به سان فیلسوفی شایستۀ توجهی بیش از آنچه به او شده. بر پایۀ نگاهی که به او شده، دیوگنس به تک انگاری مادی، در زمانی که متروک بود، جانی دوباره بخشید؛ یک گردآورنده که ویژگی های سازوکار های گوناگون بسیاری را در هم آمیخت؛ و شاید نخستین خداشناس. دو ملاحظۀ نخست برای او نقد به همراه داشت و آخری ستایش. ولی در تمام این داوری ها اشکالاتی هست. دیوگنس البته که از تک انگاری مادی پشتیبانی می کرد.
انتشارات امیرکبیر
