بهترین آثار محمد قاضی

محمد قاضی کیست؟

شاید پرسیدن اینکه محمد قاضی کیست، کار عبثی باشد! مگر می‌شود کسی کتابخوان باشد و نداند محمد قاضی کیست و بهترین آثار محمد قاضی کدامند؟

محمد قاضی یکی از شناخته‌شده‌ترین، بهترین و پرکارترین مترجمان ایرانی بود. بسیاری از بزرگان ادبیات، «محمد قاضی» را «پدرِ ترجمۀ» ایران می دانند. او از کودکی در شهر کوچک خود، «مهاباد»، شروع به آموزش زبان فرانسه کرد و تا گرفتن مدرک دیپلم ادبیات و مدرک دانشگاهی در رشتۀ حقوق، از بهترین دانش‌آموزان زبان فرانسه محسوب می‌شد.

تاریخ اولین ترجمۀ‌های «محمد قاضی» بر می‌گردد به دهۀ 20 و ترجمۀ دو اثر «کلود ولگرد» از ویکتور هوگو و «جزیرۀ پنگوئن‌ها» از آناتول فرانس. در واقع «محمد قاضی» با ترجمۀ رمان معرکۀ «جزیرۀ پنگوئن ها» نه تنها آناتول فرانس را از خطر فراموش‌شدن دور کرد، بلکه خود را نیز، به عنوان مترجمی خوش‌آتیه به همگان معرفی کرد.

از این نقطه بود که محمد قاضی ترجمه را به صورت حرفه‌ای دنبال کرد و تا پایان عمر خود، حتی با وجود مبارزه با بیماری سرطان حنجره، بیش از 60 اثر داستانی و غیرداستانی را برای فارسی زبانان ترجمه کرد و به یادگار گذاشت.

چرا باید بهترین آثار محمد قاضی را بخوانیم؟

می توان گفت حتی در میان مترجمان بزرگ نیز، «محمد قاضی» نوعی الگو و معیار ترجمه در آثار ادبی فرانسوی و انگلیسی است. بسیاری از مترجمان به صورت دائم از «محمد قاضی» به عنوان یکی از دقیق‌ترین مترجمان در انتقال لحن، سبک و قلم نویسندۀ اصلی به فارسی می‌دانستند. «سروش حبیبی» دربارۀ محمد قاضی چنین گفته است: «قاضی در آسمان ترجمه ایران اختری تابناک است.»

تسلط باورنکردنی به زبان فارسی ادبی و محاوره‌ای، درک بسیار بالا در فهم و انتقال فضا و سبکِ قلم نویسنده، ظرافت و حوصلۀ مثال زدنی در ترجمه عبارات، انتخاب معادل های فارسی بی نظیر برای واژگان و اصطلاحات انگلیسی و فرانسوی، مقدمه ها و تحلیل‌های بسیار شیرین و خواندنی و … همگی دست به دست داده اند تا تمامی آثار ترجمه‌شده به دست آقای قاضی، به شاهکارهای ادبیات ترجمه‌ای ایران تبدیل گردند.

اگر شما هم به خواندن این آثار ترغیب شده‌اید، فهرست زیر را که برگزیده‌ای از جمله بهترین آثار محمد قاضی است را، از دست ندهید.

«شازده کوچولو» از آنتوان دوسنت اگزوپری (نشر امیرکبیر)

«شازده کوچولو» از جمله اولین ترجمه‌های «محمد قاضی» و قدیمی‌ترین ترجمۀ موجود از این رمان کوتاه (ناولا) در بازار نشر ایران است. این ترجمه برای اولین‌بار در سال 1333 منتشر شد و در ابتدا با استقبال چندانی مواجه نشد اما، «احمد شاملو» ارزش واقعی این ترجمه را به محض مطالعه کشف کرد و تحلیلی از آن در سال 1341 نوشت، زمینه‌سازِ استقبال کم‌نظیر مخاطبین شد.

«شازده کوچولو» شاهکاری بی‌بدیل از «آنتوان دوسنت اگزوپری» است که در سال 1934 منتشر شد. شازده کوچولو از آن دست نوشته‌هایی است که برای تقریبا تمام سنین مناسب است و کمتر کسی در سراسر دنیا وجود دارد که نام آن را نشنیده‌باشد.

این رمان تربیتی و آموزنده در ابتدا برای مخاطبین کودک و نوجوان به نگارش در آمد اما، با توجه به محتوای فوق جذاب آن، به سرعت به یکی از پرفروش‌ترین و پر مخاطب‌ترین رمان‌های سراسر تاریخ ادبیات تبدیل شد. «شازده کوچولو» روایتی است ساده و شیرین از زندگی انسان مدرن در دنیای تنهایی‌ها، از دست دادگی‌ها و جستجوهای برای معنای واقعی عشق و زندگی.

جالب است که بدانید «شازده کوچولو»، پس از کتاب مقدس «انجیل»، بیشترین تعداد ترجمه را در سراسر دنیا با داشتن بیش از 500 ترجمه به زبان‌های گوناگون دنیا دارد! در ایران نیز بیش از 30 ترجمه از این شاهکار بی‌همتا وجود دارد. اگر به دنبال انتخاب بهترین ترجمۀ این اثر می باشد، مطالعۀ مقالۀ «بررسی و مقایسه تطبیقی ترجمه‌‌های مختلف شازده کوچولو» را از دست ندهید.

«دن کیشوت» از میگل سروانتس (نشر ثالث)

«دن کیشوت» مشهورترین حماسۀ اسپانیایی زبان و مهم ترین رمان «پیکارِسک (داستان قلاشان یا رندنامه)» در سراسر ادبیات مدرن لاتین است. این حماسۀ شاهکار طی دو نوبت در سال 1605 (زمانی که سروانتس زندانی بود) و در سال 1615 نوشته شد.

«دُن کیشوت» رمانی است سراسر ماجراجویی، هیجان، حماسه، طنز، فلسفه که خرده روایت‌هایی از داستان‌های عامیانه نیز، آن را بسیار جذاب‌تر و خواندنی‌تر می‌کند. شخصیت اصلی این رمان یکی از به یادماندنی‌ترین شخصیت‌های داستانی در سراسر تاریخ ادبیات است.

این «دُن کیشوتِ» پهلوان پنبۀ ما با خواندن آثار ادبی در باب زندگی شوالیه‌ها (که آن زمان ممنوعه حساب می شدند)، هوس شوالیه‌گری می‌کند و با کلاه خودی و لباس رزمی مضحک و فرسوده، دست به شمشیر برده و ماجراجویی خود را آغاز می‌کند. اما «دُن کیشوت» توهمی و ساده‌اندیش، وقتی با دنیای واقعی مواجهه می‌شود، دچار تناقضاتی می‌شود که با راه حل‌های منحصربه‌فرد و عجیب و غریب خود به مبارزه با آن‌ها می‌پردازد.

به جرئت می‌توان ترجمۀ «محمد قاضی» از «دُن کیشوت» را، بهترین ترجمۀ آن دانست. «محمد علی جمال زاده» نیز دربارۀ این ترجمه چنین گفته است: «اگر سروانتس فارسی می‌دانست و می‌خواست دُن کیشوت را به فارسی بنویسد، از این بهتر نمی‌شد»

«شاهزاده و گدا» از مارک تواین (نشر علمی و فرهنگی، امیرکبیر)

«شاهزاده و گدا» یکی از نام‌آشناترین و مهم‌ترین آثار کوتاه «مارک تواین»، نویسنده و طنزنویس شهیرِ آمریکایی، است که برای اولین‌بار در سال 1881 در کانادا، و در سال 1882 در آمریکا منتشر شد. مارک تواین را برترین طنزنویس آمریکایی می‌دانند و ویلیام فاکنرِ معروف، به او لقب «پدرِ ادبیات آمریکا» را داده‌است.

در کنار شاهزاده و گدا، دو رمان مشهور دیگر مارک تواین به نام‌های «ماجراهای تام سایر» و «هکلبری فین» نیز از شهرت جهانی برخوردارند و بارها مورد اقتباس سینما قرار گرفته‌اند. «شاهزاده و گدا» روایتی است خواندنی و قابل تأمل از دو پسری که در یک روز به دنیا آمده اند و ظاهری شبیه به هم دارند؛ «تام کنتی» و «ادوارد».

دست سرنوشت «تام کنتی» را در فقیرترین محله‌ها و در سخت‌ترین شرایط می‌پرواند و از آن طرف، «ادوارد» می‌شود شاهزادۀ باوقار انگلستان! اما وقتی این دو پسر تصمیم می‌گیرند برای مدتی جای یکدگیر زندگی کنند، همه چیز دستخوش طوفانِ اتفاقاتی جالب و زیبا می‌شود…

از رمان کوتاه (ناولا) «شاهزاده و گدا» در بازار نشر ایران، نسخه‌های ترجمه متفاوتی وجود دارد که می تواند کار انتخاب بهترین ترجمه را برای کتابخوان ها سخت کنید. در این راستا، پیشنهاد می شود حتما مقالۀ «نحوه انتخاب بهترین مترجم یک اثر» را مطالعه فرمایید.

«زوربای یونانی» از نیکوس کازانتزاکیس (نشر خوارزمی)

میزان علاقۀ «محمد قاصی» به رمان «زوربای یونانی» تا حدی بود که او خود را، «زوربای ایرانی» می نامید! و پر بیراه نیست که بگویم این لقب برازندۀ این مترجم خوش‌مشرب و خوش‌فکر بود. زوربای یونانی شناخته‌شده‌ترین رمان نویسندۀ بحث‌برانگیز و هنجارشکن یونانی «نیکوس کازانتزاکیس» بود که در سال 1946 منتشر شد.

«نیکوس کازانتزاکیس» تنها نویسنده‌ای بود که 9 بار نامزد دریافت جایزۀ نوبل ادبیات شد، ولی هیچگاه موفق به دریافت آن نشد. در دنیای انگلیسی زبان، این نویسندۀ یونانی بیشتر به دلیل اقتباس‌های سینمایی از دو رمان مشهورش «زوربای یونانی» و «آخرین وسوسه های مسیح» شناخته می‌شود.

«زوربای یونانی» یکی از بهترین آثار محمد قاضی برای کسانی است که می خواهند هم در زندگی اهل خرد ورزی و کتابخوانی باشند، هم اهل تجربه و تفریح. راویِ تحصیل‌کردۀ این رمان تصمیم گرفته است بنابر دلیلی از کتاب‌ها و دنیای کتابخوانی خود فاصله بگیرد و با بازگشایی معدنی قدیمی در جزیرۀ «کِرت»، به دنبال معنای زندگی در خلال تجربه‌های زندگی بپردازد.

در این حین، او با فردی بسیار خاص و جالب به نام «زوربا» برخورد می‌کند که به سرعت او را مجاب می‌کند تا برایش کار کند. ادامۀ داستان به تعامل و گاهی تقابل این دو ذهن متفاوت و خاص می‌پردازد و مخاطب، با تفکرات بسیار جالب و خوش‌مشربانۀ «زوربا» در قبال زندگی‌کردن آشنا می‌شود.